USTAWA z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych to ustawa, która będzie mieć ogromny wpływ na funkcjonowanie rozliczeń finansowych jednostek sektora finansów publicznych.
Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, kojarzona w skrócie z tak zwanym „40 euro rekompensaty”, będzie mieć brzmienie: Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Nowa ustawa określa szczególne uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika w związku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych, skutki niewykonania takich obowiązków oraz postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.
Wdrażając w życie postanowienia tej nowej ustawy każda jednostka sektora finansów publicznych powinna zwrócić uwagę na poniższe zagadnienia:
- wprowadzenie pojęcia „świadczenie pieniężne”, z którym to pojęciem jest związana ulga w ustawie o finansach publicznych;
- zróżnicowanie odsetek za opóźnienie w zależności od typu dłużnika
- w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych,
- w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych,
3. odniesienie się do takich pojęć jak:
a) podmiot leczniczy – podmiot, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2–4 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 2190 i 2219 oraz z 2019 r. poz. 492, 730 i 959);
b) mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca, średni przedsiębiorca – odpowiednio mikroprzedsiębiorcę, małego przedsiębiorcę i średniego przedsiębiorcę w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i art. 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014, str. 1, z późn. zm.);
c) duży przedsiębiorca – przedsiębiorcę niebędącego mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą ani średnim przedsiębiorcą;
4. wprowadzenie zmian co do wysokości zryczałtowanej kwoty rekompensaty:
a) 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
b) 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
c) 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych,
5. wprowadzenie możliwości stosowania specjalnej ulgi w formie odstąpienia od dochodzenia zryczałtowanej kwoty rekompensaty – odpowiednia uchwała w przypadku j.s.t.
6. przestrzegania zasad związanych z dniem doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi (na przykład faktury ustrukturyzowane);
7. przestrzegania zasady, że w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie dnia doręczenia faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi albo gdy faktura lub rachunek zostały doręczone przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi, termin zapłaty, o którym mowa w art.8 ust. 2 albo art. 13 ust. 2 pkt 3 lub 4, jest liczony od dnia otrzymania przez dłużnika towaru lub usługi.
8. istnieje obowiązek składania drugiej stronie transakcji handlowej oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy;
9. roszczenie o kwotę zryczałtowanej rekompensaty nie może być zbyte;
10. postanowienia umowy wyłączające lub ograniczające uprawnienia wierzyciela lub obowiązki dłużnika, o których mowa w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 i 3, art. 8 ust. 1, 4 i 4a, art. 10, art. 11 i art. 12, lub mające na celu obejście tych przepisów, są nieważne, a zamiast nich stosuje się przepisy ustawy.
11. zamiast postanowień umowy ustalających termin zapłaty z naruszeniem:
- art. 7 ust. 2 – stosuje się termin zapłaty 60 dni,
- art. 7 ust. 2a – stosuje się termin zapłaty 60 dni,
- art. 8 ust. 2 – gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny niebędący podmiotem leczniczym stosuje się termin zapłaty 30 dni,
- art. 8 ust. 2 – gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym stosuje się termin zapłaty 60 dni
– liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi albo liczonych zgodnie z art. 7 ust. 4 albo art. 8 ust. 5 lub art. 9 ust. 2.
11. do transakcji handlowych w rozumieniu ustawy zmienianej w art. 10 zawartych przed dniem 1 stycznia 2020 r. stosuje się przepisy dotychczasowe.
13. do ustalenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, o których mowa w art. 4 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 10, które stały się wymagalne po dniu 1 stycznia 2020 r., stosuje się przepis art. 4 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 10, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
14. do rekompensaty, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 10, która stała się wymagalna po dniu 1 stycznia 2020 r., stosuje się przepisy art. 10 ust. 1 i 1a ustawy zmienianej w art. 10, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
15. w przypadku transakcji handlowych w rozumieniu ustawy zmienianej w art. 10, zawieranych w wyniku przeprowadzenia postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, na podstawie ustawy 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, wszczętych przed dniem 1 stycznia 2020 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.
16. zwrócić uwagę także na takie pojęcia jak:
- wymagalność;
- termin spełnienia świadczenia;
- termin zastrzeżony na korzyść dłużnika albo wierzyciela;
- zaległość;
- harmonogram płatności;
- umowy wzajemne nazwane oraz umowy nienazwane;
- przyspieszoną wymagalność.
To tylko pewien wycinek tego co wprowadza ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych w sferze funkcjonowania jednostek sektora finansów publicznych.
Zmiany są jak widać znaczne.
Do tego należy także dodać zmiany jakie przewiduje rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw – DRUK SEJMOWY 3137.
Dotyczą one:
- wprowadzenia odsetek od kosztów postępowania;
- nowych zasad rozliczania kosztów postępowania;
- możliwości „podwojenia kosztów” w pewnych sytuacjach;
i wpływają także na stan i funkcjonowanie rachunkowości jednostki sektora finansów publicznych
Wybrane zagadnienia z noweli Kodeksu postępowania cywilnego:
1.Art. 226
§ 1. Ilekroć zachowanie strony w świetle okoliczności sprawy wskazuje na nadużycie przez nią prawa procesowego, sąd poucza ją o możliwości zastosowania wobec niej środków, o których mowa w § 2.
§2. W przypadku gdy sąd stwierdzi nadużycie przez stronę prawa procesowego, może w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie:
- stronę nadużywającą skazać na grzywnę;
- niezależnie od wyniku sprawy, odpowiednio do spowodowanej tym nadużyciem prawa procesowego zwłoki w jej rozpoznaniu, włożyć na stronę nadużywającą obowiązek zwrotu kosztów w części większej, niż wskazywałby wynik sprawy, a nawet zwrotu kosztów w całości;
- na wniosek strony przeciwnej:
a) przyznać od strony nadużywającej koszty procesu podwyższone odpowiednio do spowodowanego tym nadużyciem zwiększenia nakładu pracy strony przeciwnej na prowadzenie sprawy, nie więcej jednak niż dwukrotnie,
b) podwyższyć stopę odsetek zasądzonych od strony, której nadużycie spowodowało zwłokę w rozpoznaniu sprawy, za czas odpowiadający tej zwłoce, z tym że stopa może zostać podwyższona nie więcej niż dwukrotnie; przepisów o maksymalnej dopuszczalnej wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie nie stosuje się.
- W art. 98 po § 1 dodaje się § 11 i 12 w brzmieniu:
§ 11. Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu – za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty.
§12. W szczególnie uzasadnionym przypadku, na wniosek strony, która w toku procesu poniosła szczególnie wysoki wydatek podlegający zwrotowi, sąd może przyznać jej odsetki przewidziane w § 11od kwoty równej temu wydatkowi za czas od dnia jego poniesienia przez stronę do dnia zapłaty.;
- Art. 458.
Niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć kosztami procesu w całości lub części stronę, która przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy. - W art. 103 dodaje się § 3 i 4 w brzmieniu:
§ 3. Jeżeli strona:
1) pomimo wezwania do osobistego stawiennictwa nie stawiła się w celu udziału w czynności sądu i nie usprawiedliwiła swego niestawiennictwa,
2) w toku postępowania bez usprawiedliwienia nie stawiła się na posiedzenie mediacyjne pomimo wcześniejszego wyrażenia zgody na mediację
– sąd może, niezależnie od wyniku sprawy, włożyć na tę stronę obowiązek zwrotu kosztów w części wyższej, niż nakazywałby to wynik sprawy, a nawet zwrotu kosztów w całości.
§4. O możliwości tej sąd poucza strony przy wezwaniu do osobistego stawiennictwa lub przy skierowaniu stron do mediacji.”;
- „Art. 139.
§ 1.
Jeżeli pozwany, pomimo powtórzenia zawiadomienia zgodnie z art. 139 § 1 zdanie drugie, nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających i nie ma zastosowania art. 139 § 2–3 lub inny przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.
§2. Powód w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia mu zobowiązania, o którym mowa w § 1, składa do akt potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika albo zwraca pismo i wskazuje aktualny adres pozwanego lub dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Po bezskutecznym upływie terminu stosuje się przepis art. 177 § 1 pkt 6.”;
6. Art. 797 po § 1 dodaje się § 1 w brzmieniu:
„§ 11. Jeżeli z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, do wniosku należy dołączyć również dokument, z którego wynika, że doszło do przerwania biegu przedawnienia.”;
7. W art. 804 dotychczasową treść oznacza się jako § 1 i dodaje się § 2 w brzmieniu:
„§ 2. Jeżeli z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, a wierzyciel nie przedłożył dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 11, organ egzekucyjny odmawia wszczęcia egzekucji. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.”;
- Po art. 8041dodaje się art. 8042w brzmieniu:
„Art. 8042.
§ 1. Jeżeli po powstaniu tytułu wykonawczego uprawnienie przeszło na inną osobę, osoba ta może wszcząć egzekucję przeciwko dłużnikowi na podstawie tego tytułu, jeżeli wykaże przejście uprawnienia dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.
§2. W przypadku niezłożenia przez uprawnionego dokumentów, o których mowa w § 1, organ egzekucyjny odmawia wszczęcia egzekucji bez wzywania wierzyciela do uzupełnienia braków wniosku.
§3. W przypadku, o którym mowa w § 2, odpis postanowienia doręcza się tylko uprawnionemu. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.”;
Końcówka roku 2019 oraz początek roku 2020 będzie okresem bardzo wymagającym zarówno dla służb finansowo-księgowych jak i pionów merytorycznych odpowiedzialnych za windykację należności pieniężnych przypadających jednostkom sektora finansów publicznych.
Na brak zmian nie można narzekać.
Nie jest wykluczone, że od 1 stycznia 2020 roku zostanie wprowadzona całkowicie nowa ordynacja podatkowa ze swoimi nowymi rozwiązaniami dotyczącymi opłat i niepodatkowych należności (Druk nr 3517Rządowy projekt ustawy – Ordynacja podatkowa ), ale o tym po wakacjach.