Wójt ma obowiązek dokonać weryfikacji złożonych wniosków zawierających wykaz przedsięwzięć sołeckich. Przyjmuje się, że weryfikacja dokonywana przez Wójta to weryfikacja formalna. Weryfikacja merytoryczna jest dokonywana przez radę gminy na etapie uchwalania budżetu.
Niby proste – każdy wie co ma robić. Ale czy na pewno?
Otóż przepisy ustawy o funduszu sołeckim budzą w tej materii poważne wątpliwości. Przepis art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz.U. z 2014 r. poz. 301) nie pozostawia wątpliwości, że odrzucenie wniosku może nastąpić jedynie w sytuacji, gdy nie spełnia on warunków opisanych w ust. 2-4 tego artykułu. W ust.3 art.5 zawarto zapis, że wniosek powinien zawierać wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego sołectwa na podstawie informacji, o której mowa w art. 3 ust. 2 wraz z oszacowaniem ich kosztów i uzasadnieniem.
Jak zatem stwierdzić, że wniosek zawiera przedsięwzięcie bez odniesienia się do art.2 ust.6 ustawy o funduszu sołeckim, gdzie zawarte jest określenie czym jest przedsięwzięcie. Przecież przedsięwzięcie to nic innego jak:
- zadanie własne gminy,
- służy poprawie warunków życia mieszkańców,
- jest zgodne ze strategią rozwoju gminy.
Chcąc nie chcąc Wójt musi zweryfikować dany pomysł/inicjatywę pod kątem pojęcia przedsięwzięcia. Czyli musi dokonać oceny merytorycznej danego pomysłu w kontekście przedsięwzięcia.
Warto dodać, że w ust.11 art.5 ustawy o funduszu sołeckim zapisano, że uchwalając budżet, rada gminy odrzuca wniosek sołectwa w przypadku, gdy zamierzone przedsięwzięcia nie spełniają wymogów określonych w art. 2 ust. 6 lub 7.
No to mamy dwie kontrole merytoryczne – pierwszą, dokonaną przez wójta a drugą przez radę gminy.
Coś tu nie gra.
Przecież kontrola merytoryczna z punktu widzenia zgodności z wymogami określonymi w art. 2 ust. 6, a więc czy zamierzone przedsięwzięcia, proponowane przez sołectwo, wpisują się w zakres pojęcia przedsięwzięcia, odbywa się na etapie uchwalania budżetu (o czym stanowi art. 5 ust. 11 ustawy). Wówczas tylko rada gminy sprawdza, czy przedstawione w nim przedsięwzięcia spełniają kryteria określone w art. 2 ust. 6 (czyli dokonuje kontroli merytorycznej).
Potwierdza to orzecznictwo WSA:
„Przepis art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz.U. z 2014 r. poz. 301) nie pozostawia wątpliwości, że odrzucenie wniosku może nastąpić jedynie w sytuacji gdy nie spełnia on warunków opisanych w ust. 2-4. Z przepisu tego nie wynika, że na tym etapie procedowania wniosku z punktu widzenia ww. przesłanek dochodzi również do merytorycznej jego oceny z perspektywy realizowania celów i wysokości przeznaczonych środków, stosownie do art. 2 ustawy jak i art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 994). Ustawodawca przewidział dwukrotną weryfikacje wniosku sołectwa; przez burmistrza a następnie przez radę (w przypadku podtrzymania wniosku przez sołtysa) z uwagi na te same przesłanki. Podejmując się oceny od strony merytorycznej złożonego wniosku na wskazanych wyżej etapach jego składania i kwalifikowania zarówno burmistrz jak i rada miejska wkroczyli w proces uchwalania budżetu, do czego nie uprawnia ich cytowany przepis” (WSA I SA/Łd 124/8).
Jak więc zrealizować obowiązek weryfikacji wniosku przez wójta bez odnoszenia się do zagadnienia przedsięwzięcia?
To jest niemożliwe. Wójt musiałby weryfikować wyłącznie:
- wniosek danego sołectwa pod kątem poprawności inicjatywy (przez kogo wniosek został złożony – sołtys, rada sołecka lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa)
- wniosek pod kątem oszacowania kosztów przedsięwzięcia oraz czy zawiera uzasadnienie
- czy wniosek został przekazany przez sołtysa w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, którego dotyczy przedsięwzięcie.
bez weryfikacji samego pomysłu/inicjatywy jako przedsięwzięcia.
Oznaczałoby to, że pomysł pod tytułem „zakup kosiarki” (patrz przykład poniżej) nie jest weryfikowany pod kątem:
- czy jest to zadanie własne gminy,
- czy służy poprawie warunków życia mieszkańców,
- czy jest zgodny ze strategią rozwoju gminy,
gdyż taka weryfikacja spełnia wymogi kontroli merytorycznej zastrzeżonej dla rady gminy w momencie uchwalania budżetu. Wniosek taki byłyby kontrolowany tylko w zakresie wymogów formalnych, bez oceny merytorycznej, bo ta jest przypisana radzie gminy.
Jaki z tego płynie wniosek?
Nie ma możliwości weryfikacji wniosku przez wójta bez odniesienia się do materii samego przedsięwzięcia, bowiem wynika to prima facie z treści art.5 ust.5 ustawy o funduszu sołeckim.
Przykład
Wpływa wniosek, w którym przedsięwzięcie jest zdefiniowane jako „zakup kosiarki”. W uzasadnieniu jest zawarta cała argumentacja dotycząca potrzeby zakupu kosiarki (poprawa warunków estetycznych wsi poprzez utrzymanie zieleni sołeckiej). Jest także zrobiona kalkulacja – koszt zakupu kosiarki.
Zgodnie z orzecznictwem weryfikacja powinna wyglądać następująco:
